စစ္မွန္ေသာ လံုၿခံဳရာသို႔

စစ္မွန္ေသာ လံုၿခံဳရာသို႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ မိန္႔ခြန္းမ်ား
******************************************


အဌမေျမာက္ ‘ဂၽြဳိက္စ္ ပီအာစ္’ အထိမ္းအမွတ္ေဟာေျပာပြဲတြင္ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကိုယ္စား ေဒါက္တာမိုက္ကယ္အဲရစ္က ၁၉၉၃ ခုႏွစ္ ေမ ၁၉ ရက္ေန႔ ေအာက္စဖို႔ဒ္တကၠသိုလ္၌ ဖတ္ၾကားေသာစာတမ္း။


၁၉၉၃ ခုႏွစ္ ‘ဂၽြဳိက္စ္ ပီအားစ္’ အထိမ္းအမွတ္ေဟာေျပာပြဲ၌ ေဟာေျပာရန္ အေၾကာင္းၾကားလာေသာအခါ က်မ မ်ားစြာဂုဏ္ယူမိပါသည္။ ‘ဂၽြဳိက္စ္ပီအာစ္’ ၏ လူမႈေရးလုပ္ငန္းမ်ားအေၾကာင္းကို ၾကားသိခဲ့ရသည့္ အတိတ္ကာလမ်ား၊ အထူးသျဖင့္ က်မအား ၾကင္နာမႈ၊ ကူညီေစာင့္ေရွာက္မႈ စသည္တို႔ကို သြန္သင္ျပသေပးခဲ့သည့္ ခ်စ္ခင္ရင္းႏွီးရေသာ ‘ေလဒီပက္ထရစ္ရွာ ဂိုးဘြတ္သ္’ ႏွင့္ ၎၏ခင္ပြန္း ကြယ္လြန္သူ ‘ေပါလ္’ တို႔ထံမွ ၾကားသိရသည့္ အတိတ္ကာလမ်ားကို ျပန္လည္သတိရမိသျဖင့္ ေႏြးေထြးေသာ ေမတၱာဓာတ္ကို ခံစားမိပါသည္။ ဤေဟာေျပာပြဲကို ‘အဲလီဇဘက္ ဘုရင္မေဆာင္’ က ကမကထ ျပဳလုပ္၍ က်င္းပမည္ဟု သိရသျဖင့္လည္း က်မအေနႏွင့္ အထူးႏွစ္သက္ ၾကည္ႏူးမိပါသည္။ ဤေနရာ၌ပင္ က်မသည္ ႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲမ်ား၊ ေဟာေျပာပြဲမ်ားကို တက္ေရာက္၍ အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းေသာ အခ်ိန္ကာလမ်ားကို ျဖတ္သန္းခဲ့ရၿပီး၊ ကမာၻအရပ္ရပ္မွ ပုဂၢိဳလ္မ်ားႏွင့္လည္း ေတြ႕ဆံုခဲ့ရပါသည္။ ေအာက္စဖို႔ဒ္တကၠသိုလ္၏ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံမႈ၊ တည္ၿငိမ္ေအးျမမႈႏွင့္ ေတြးေခၚေျမာ္ျမင္မႈတို႔ကို ေတြ႕ႀကံဳခဲ့ရသည့္ ယင္းအခ်ိန္ကာလမ်ားကို က်မ ျပန္လည္သတိရမိပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ‘ဒုကၡသည္ေလ့လာေရးအစီအစဥ္’ ႏွင့္ ‘ဂၽြဳိက္စ္ပီအာစ္ အထိမ္းအမွတ္ ႏွစ္လည္ေဟာေျပာပြဲေကာ္မတီ’ တို႔အား က်မကို ဖိတ္ေခၚသည့္အတြက္တင္သာမကဘဲ၊ ၎တို႔၏ ဖိတ္ၾကားမႈေၾကာင့္ ႏွစ္သက္ဖြယ္ရာ အတိတ္ကာလမ်ားကို ျပန္လည္သတိရမိသည့္အတြက္ပါ ေက်းဇူးတင္မိပါသည္။

‘ဂၽြဳိက္စ္ပီအာစ္’ သည္ အခ်ိန္ရွိသမွ်၊ စြမ္းရည္ရွိသမွ် ဒုကၡသည္မ်ားအတြက္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သျဖင့္ ဤေဟာေျပာပြဲ၌၊ ဒုကၡသည္မ်ားႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ေျပာရန္ မလိုေတာ့ဟု က်မ ေတြးမိပါသည္။ ဒုကၡသည္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ပရိသတ္မ်ားအေနႏွင့္ ေကာင္းစြာသိရွိၿပီး ျဖစ္ေနမည္ဟု ထင္ပါသည္။ က်မအေနႏွင့္ ဤအေၾကာင္းအရာႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ ေနာက္ဆံုးတိုးတက္ျဖစ္ထြန္းမႈမ်ားကို အနည္းငယ္မွ်ထက္ ပို၍ သိရွိႏိုင္ေသာ အေျခအေနတြင္ မရွိသျဖင့္ ဤအေၾကာင္းအရာကို ကိုင္တြယ္ရန္ တြန္႔ဆုတ္မိပါသည္။

သို႔ေသာ္လည္း က်မ ဆက္၍ စဥ္းစားမိသည္မွာ refugee ဟူေသာ အသံုးအႏႈန္းကို ျမန္မာျပန္လိုက္ေသာ အခါ ‘ဒုကၡသည္’ တနည္းအားျဖင့္ ‘ဒုကၡခံစားေနရသူ’ ဟု အဓိပၸာယ္ေပါက္ပါသည္။ ဤသေဘာအတိုင္းသာ ဆိုပါက ဒုကၡသည္ဘဝကို က်မတို႔အားလံုး မလြဲမေသြ သိရွိရမည္ျဖစ္ပါသည္။ ဘဝရပ္တည္မႈ၏ အႏွစ္သာရတန္ဖိုးကို ေပးေသာ၊ လံုၿခံဳမႈႏွင့္ ကိုယ္စိတ္ႏွစ္ျဖာခ်မ္းသာမႈတို႔ကုိ ခ်ဳိးဖဲ့ဖ်က္ဆီးသည့္ အင္အားစုမ်ား၏ ေဘးရန္မွ ကင္းေဝးလံုၿခံဳေရးကို ရွာေဖြေနၾကေသာ ဒုကၡသည္မ်ားပင္ ျဖစ္ၾကပါသည္။

ဖ်က္ဆီးမည့္အင္အားစုမ်ားကို သိရွိမွသာလွ်င္ မည္သို႔မည္ပံု အကာအကြယ္ယူရမည္ဟူေသာ အေျဖကို ေတြ႕ႏိုင္မည္ျဖစ္ပါသည္။ ကမာၻတခြင္လံုးကို တုန္လႈပ္ေျခာက္ျခား စိတ္ထိခိုက္သြားေစသည့္ လူသိမ်ားလွေသာ အတိဒုကၡဆိုးႀကီးမ်ားသည္ အေသးအမႊားကိစၥကေလးမ်ားကပင္ စတင္ေလ့ရွိၾကပါသည္။ ထိုကိစၥကေလးမ်ားသည္ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် ႀကံဳေတြ႕ရသည့္ ေလာကီဒုကၡမ်ားထဲတြင္ အက်ဳံးဝင္ေသာ၊ ခ်ဳပ္ထိန္းထားႏိုင္သည့္ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ စိတ္ဆင္းရဲမႈကေလးမ်ားႏွင့္ မျခားနားလွပါ။ လူသား၏ ဖန္တီးမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚရေသာ ေဘးဒုကၡဆိုးႀကီးမ်ားသည္ (ေခါမဒဏၬာရီပံုျပင္ပါ) နဂါးမင္း၏ အစြယ္မ်ားမွ ေပါက္ဖြားလာေသာ စစ္သည္မ်ားကဲ့သို႔ တမဟုတ္ျခင္း အင္တိုက္အားတိုက္ ထြက္ေပၚလာခဲ့ျခင္း မဟုတ္ပါ။ ပံုျပင္ထဲ၌ပင္လွ်င္ နဂါးစြယ္မ်ားကို လူသားတဦးက ရေအာင္ယူ၍ ပကတိရိုးသားအျပစ္မဲ့သည္ဟု မဆိုႏိုင္ေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွင့္ ပထဝီေျမႀကီးေပၚတြင္ စိုက္ပ်ဳိးထားခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ သဘာဝအေၾကာင္းသက္သက္ေၾကာင့္ ေပၚေပါက္လာရျခင္း မဟုတ္ေသာ ဒုကၡဆိုးႀကီးမ်ားသည္ ျဖစ္ရိုးျဖစ္စဥ္ဟု အမ်ားးက သတ္မွတ္ထားၾကေသာ လူသားတို႔၏ ခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္တို႔၌ ျမစ္ဖ်ားခံပါသည္။

ဤခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္တို႔သည္ ေနရာတကာတြင္ ရွိရန္လိုအပ္ပါသေလာ၊ ေနရာတိုင္းတြင္ရွိသည္ဟု ဆို၍ ေရာဂါပိုးမႊားမ်ားကို မတားဆီးဘဲ ထားပါက အကာအကြယ္မရွိသူႏွင့္ အားနည္းသူတို႔သာ ဒုကၡေရာက္ၾကရမည္ကို နားလည္သေဘာေပါက္ၾကၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လူ႔ေလာကတရပ္လံုးအား ပို၍ အႏၱရာယ္ေပးေနေသာ ျဖစ္ရိုးျဖစ္စဥ္ဟု သတ္မွတ္ထားသည့္ သေဘားထားမႈမ်ားအား မွန္ကန္ေအာင္ ျပဳျပင္သည့္ကိစၥကို ပိုမို၍ အာရံုမစိုက္သင့္ပါသလားဟု ေမးပါက မဆီေလ်ာ္ေသာအရာမဟုတ္ဟု ဆိုရမည္ျဖစ္ပါသည္။ ရုပ္ဝတၳဳပစၥည္းကို ဆထက္ထမ္းပိုး အဓိကထားလာေသာ ေလာကႀကီးတြင္ ပို၍သာ အားႀကီးလာပံုရေသာ သေဘာထားမ်ားႏွင့္ တန္ဖိုးထားမႈအခ်ဳိ႕ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းေသာ က်မ၏ အေတြးအေခၚအယူအဆကို ဤေဟာေျပာပဲြ၌ တင္ျပလိုပါသည္။



စစ္ေအးေခတ္ကုန္ဆံုးသြားျခင္းသည္ အမ်ဳိးသားေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာအေရးတို႔တြင္ သေဘာတရားေရး၊ ႏိုင္ငံေရး စသည္တို႔ထက္ စီးပြားေရးႏွင့္ ကုန္သြယ္ေရးတို႔ကို ဦးစားေပးသင့္သည္ကို အခ်က္ျပလိုက္ျခင္း ျဖစ္သည္ဟုလည္း ယူဆၾကပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ပဋိပကၡႏွင့္ အတိဒုကၡမ်ားေၾကာင့္ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ေနၿပီျဖစ္ေသာ ျပည္သူမ်ားႏွင့္ တိုင္းႏိုင္ငံတို႔က လိုလားေတာင့္တေနၾကသည့္ လူသိမ်ားလွေသာ ‘ကမာၻ႔စနစ္သစ္’ အား ၿငိမ္းခ်မ္းသာယာတိုးတက္ေသာ ေခတ္တေခတ္အျဖစ္သို႔ ေျပာင္းလဲလာေစရန္ ဦးစားေပးလမ္းစဥ္မ်ားက စြမ္းေဆာင္ႏိုင္မည္ေလာဟု ေစာဒကတက္ႏိုင္ပါသည္။

ႏွစ္ဆယ္ရာစုကုန္ဆံုးရန္ နီးကပ္လာသည္ႏွင့္အမွ် လူသား၏ သာယာဝေျပာမႈကို တိုင္းတာရာတြင္ ရုပ္သတၳဳကိုက္တံမ်ားျဖင့္သာ တိုင္းတာ၍မရႏိုင္ဟူသည္မွာ သိသာထင္ရွားလာပါသည္။ အလြန္အေျခခံက်လွေသာ ဆင္းရဲမႈျပႆနာကို သံုးသပ္ေလ့လာရာ၌ပင္ ဆင္းရဲရပါသည္ဟူေသာ ခံစားမႈကို ျဖစ္ေပၚေစသည့္ ခ်ဳိ႕တဲ့မႈေၾကာင့္ ေပၚေပါက္လာရေသာ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာသေဘာကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမည္ျဖစ္ပါသည္။ ဆင္းရဲမႈႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းေသာ၊ ေခတ္သစ္အျမင္ဟုဆိုေသာ အယူအဆသည္ ျမန္မာတို႔အဖို႔ အသစ္အဆန္းမဟုတ္ပါ။ ရုပ္ဝတၳဳပစၥည္း မျပည့္စံုပါက၎၊ ကိုယ္စိတ္မခ်မ္းသာသည့္အခါတြင္၎၊ လူသားတဦးအား ၿပီးျပည့္စံုေစ၍ ဘဝကို အဓိပၸာယ္ရွိေစေသာ ရုပ္ပိုင္းႏွင့္ နာမ္ပိုင္းဆိုင္ရာစြမ္းအင္မ်ား ေခါင္းပါးေစျခင္းသည္ ဆင္းရဲျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ဆင္းရဲျခင္း၏ ဆန္႔က်င္ဘက္မွာ ခ်မ္းသာျခင္းျဖစ္ၿပီး ရုပ္ဝတၳဳႂကြယ္ဝမႈကိုသာမကဘဲ ကိုယ္လက္သာယာမႈႏွင့္ ေပ်ာ္ရႊင္မႈဟုလည္း သေဘာရပါသည္။ စိတ္ခ်မ္းသာျခင္း၊ ကိုယ္ခ်မ္းသာျခင္းဟူ၍ ရွိၿပီး၊ က်မတို႔သည္ ကိုယ္စိတ္ႏွစ္ပါးစလံုး ခ်မ္းသာလိုၾကပါသည္။

မၾကာခဏ ေျပာဆိုျခင္း မျပဳၾကသည့္တိုင္ေအာင္ က်ယ္ျပန္႔စြာ လက္ခံထားသည့္အခ်က္မွာကား စိတ္ခ်မ္းသာမႈကဲ့သို႔ အလြယ္တကူ အဓိပၸာယ္အမ်ဳိးမ်ဳိးေကာက္ယူႏိုင္ၿပီး နားလည္ရန္ခက္ခဲ၍ ေသခ်ာစြာ မသိႏုိင္ေသာကိစၥမ်ဳိးကို ျမႇင့္တင္အားေပးရန္ တာဝန္ယူေဆာင္ရြက္ၾကမည့္အစား၊ ပို၍ သိသာထင္ရွားေသာ ဒုကၡအေပါင္းကို ပေပ်ာက္ေရးအတြက္သာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ေအဂ်င္စီမ်ားႏွင့္ အစိုးရတို႔က ႀကိဳးစားလုပ္ကိုင္သင့္သည္ဟူေသာ အခ်က္ပင္ျဖစ္ပါသည္။ လုပ္ခ၊ က်န္းမာေရး၊ လုပ္ငန္းခြင္အေျခအေန၊ အိုးအိမ္၊ ပညာေရး၊ (ပညာေရးဆိုသည္မွာလည္း မည္ကာမတၱ က်ဥ္းေျမာင္းေသာ ပညာေရးမ်ဳိး) စသည္တို႔၌ အနည္းဆံုး ရွိရမည့္ အဆင့္အတန္းကို သတ္မွတ္ရန္ ရည္ရြယ္သည့္ လမ္းစဥ္မ်ားႏွင့္ ဥပေဒျပဳခ်က္မ်ားသည္ လူ႔ဘဝ သာယာဝေျပာေရးကို ဦးတည္ေသာ၊ အျဖစ္ႏိုင္ဆံုးဟု ေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္သည့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားျဖစ္သည္ဟု ေယဘုယအားျဖင့္ ယူဆၾကေပသည္။ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေျခအေန ေကာင္းမြန္လာၿပီးေနာက္ လူမႈသေဘာထား၊ ကိုယ္က်င့္တရားႏွင့္ ဒႆနဆိုင္ရာ တန္ဖိုးထားမႈမ်ားတြင္လည္း တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာမည္ဟု မွတ္ယူထားၾကပံု ရပါသည္။ “အူမေတာင့္မွ သီလေစာင့္ႏိုင္မည္” ဟူေသာ က်မတို႔ ျမန္မာစကားသည္လည္း ယဥ္ေက်းမႈေဘာင္မ်ားကို ေက်ာ္လႊား၍ က်ယ္ျပန္႔စြာ လက္ခံထားၾကေသာ သေဘာတရပ္ပင္ ျဖစ္ပါသည္။ “ပထမ အဝအၿပဲစား၊ ေနာက္မွ ကိုယ္က်င့္တရား” ဟူေသာ ဂ်ာမန္စကားကို အမွတ္ရမိပါသည္။

သို႔ေသာ္လည္း ဤသို႔ မွန္ကန္သည္ဟု ယူဆထားၾကေသာ စကားရပ္တို႔သည္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းထဲတြင္ အမွန္တကယ္ ျဖစ္ပ်က္ေနသည္မ်ားကို ပကတိအတိုင္း ေရာင္ျပန္ဟပ္ေနသည္ဟု ေျပာရန္ မလြယ္ကူလွပါ။ ဘဝရွင္သန္ရပ္တည္ေရးအတြက္ မေကာင္းမႈမ်ားကို က်ဴးလြန္၍ ကိုယ္က်င့္တရားပ်က္ေနၾကသည့္ ကိစၥမ်ားမွာ မျငင္းႏိုင္ေသာ အခ်က္ပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ရုပ္ဝတၳဳပစၥည္း အလွ်ံပယ္ႂကြယ္ဝၾကသျဖင့္ ေပၚထြက္လာရေသာ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈမ်ားထက္စာလွ်င္၊ ႂကြယ္ဝခ်မ္းသာၿပီးသူမ်ားက ဆထက္ထမ္းပိုး အဆက္မျပတ္ လိုခ်င္ေတာင့္တ ရမက္ ေလာဘႀကီးၾကေသာေၾကာင့္သာ မတရားမႈ၊ ကိုယ္က်င့္တရားပ်က္မႈ၊ ဆင္းရဲဒုကၡ ပို၍ ႀကီးထြားလာျခင္းျဖစ္သည္ဟု ဆုိႏိုင္ပါသည္။ လူသား၏ ေလာဘဟူသည္မွာ အဆံုးမရွိသျဖင့္ အေျခခံ လိုအပ္ခ်က္မ်ား အလံုအေလာက္ ရရွိၿပီးသည့္တိုင္ေအာင္ မရွိေသး၊ မလံုေလာက္ေသးဟူေသာ စိတ္ဓာတ္သည္ ခိုင္မာစြာ ဆက္လက္ကိန္းေအာင္းေနႏိုင္ပါသည္။ ဤသည္ေၾကာင့္ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ တိုးတက္ႂကြယ္ဝမႈသည္ ဆင္းရဲဒုကၡအေပါင္းကို ေပၚေပါက္ေစေသာ အျခားအင္အားစုမ်ဳိးစံုကို ေလ်ာ့ပါးေအာင္ ျပဳလုပ္ရန္မဆိုထားႏွင့္၊ စီးပြားေရးပဋိပကၡတိုက္ပြဲကိုပင္ ေလ်ာ႔ပါးသြားေအာင္ အာမခံႏိုင္မည္ဟု မေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္ပါ။

ဆင္းရဲဒုကၡျဖစ္ရျခင္း အေၾကာင္းရင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးကို ရွာေဖြေသာ ဗုဒၶတရားေတာ္တြင္ အေတာမသတ္သည့္ လိုခ်င္ေတာင့္တမႈျဖစ္ေသာ ေလာဘကို စိတ္တည္ၿငိမ္သန္႔ရွင္းမႈအား အေႏွာက္အယွက္ေပးသည့္ ကိေလသာ ဆယ္ပါးတြင္ ပထမ ေနရာ၌ ထားရွိပါသည္။ ေပးကမ္းစြန္႔ႀကဲျခင္းဟူေသာ ‘ဒါန’ ကိုမူ ဗုဒၶ၏ ပါရမီဆယ္ပါး၊ ျပဳက်င့္ရမည့္ ပုညကရိယာ ေကာင္းမႈဆယ္ပါး၊ မင္းက်င့္တရားဆယ္ပါးတို႔တြင္ ထိပ္ဆံုးက ေနရာေပးထားပါသည္။ ဤသို႔ ‘ဒါန’ ေပးကမ္းစြန္႔ႀကဲမႈကို အေလးေပးထားျခင္းမွာ ေလာကီ၌ ဂုဏ္သိကၡာတက္ေစရန္ႏွင့္ ေလာကုတၱရာ အက်ဳိးအတြက္ဟူ၍ ပါးနပ္စြာ တြက္ကိန္းခ်ကာ အလႉအတန္းျပဳမႈကို လြယ္လင့္တကူ ေထာက္ခံအားေပးျခင္း ျဖစ္သည္ဟု မမွတ္ယူသင့္ပါ။ သေဘာထားႀကီးျခင္း၊ စစ္မွန္ေသာ ေစတနာသဒၶါတရားအရ ေပးကမ္းစြန္႔ႀကဲျခင္း စသည္တို႔သည္ ေလာဘကို ထိေရာက္စြာ တန္ျပန္တြန္းလွန္ရာ၌၎၊ ၿငိမ္းခ်မ္းသာယာေပ်ာ္ရႊင္မႈကို ေပၚေပါက္ေစသည့္ စိတ္ေကာင္း၊ ေစတနာေကာင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚရာ ေရေသာက္ျမစ္အျဖစ္၎၊ အေရးႀကီးလွသည္ကို အသိအမွတ္ျပဳျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ အမရပူရ မဟာဂႏၶာရံုေက်ာင္းတိုက္မွ ေက်းဇူးေတာ္ရွင္ ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး အရွင္ဇနကာဘိဝံသ၏ အဆိုအမိန္႔အရ သီလမေကာင္းလွ်င္ ဒါနပင္ မသန္႔ရွင္းႏိုင္ပါ။ အလႉလုပ္သည့္အခါ၌ ခ်ီးမြမ္းခံလုိျခင္း၊ ဂုဏ္ယူလိုျခင္းသည္ ေလာဘ၊ နတ္ျပည္ေရာက္လိုျခင္းသည္ ေလာဘ ဟု ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးက ဩဝါဒေပးခဲ့ပါသည္။

ေမတၱာ၊ ဂရုဏာ၊ မုဒိတာ၊ ဥပကၡာ ဟူေသာ ျဗဟၼာစိုရ္တရား ေလးပါးသည္ ဒုကၡကို သက္သာေစၿပီး သတၱဝါအားလံုးကို ေပ်ာ္ရႊင္မႈေပးႏိုင္ေသာ အသန္႔စင္ဆံုး၊ အေကာင္းမြန္ဆံုး စိတ္အေျခအေနမ်ားဟု ဗုဒၶဘာသာဝင္တို႔က ယူဆၾကပါသည္။ ဤသို႔ေသာ ျမင့္ျမတ္သည့္ စိတ္ထားမ်ား မေပၚႏိုင္ေအာင္ ႀကီးမားေသာ အဟန္႔အတားအျဖစ္ တည္ရွိေနသည္မွာ အမ်က္ေဒါသ သို႔မဟုတ္ မလိုမုန္းတီးစိတ္မဟုတ္ဘဲ ကာလၾကာရွည္စြာ အစဥ္တစိုက္ ကိုယ္က်ဳိးကိုသာ က်ဥ္းေျမာင္းစြာ ၾကည့္ခဲ့သျဖင့္ ေပၚေပါက္လာရေသာ ပံုေသစိတ္ထားပင္ ျဖစ္ပါသည္။ မတရားခံရျခင္း၊ အထင္အျမင္လြဲမွားျခင္း၊ ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္း၊ မနာလိုဝန္တိုျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ေပၚေပါက္လာရေသာ အမ်က္ေဒါသ၊ သို႔မဟုတ္ မလိုမုန္းတီးစိတ္တို႔အား ေအးၿငိမ္းေအာင္ ျပဳလုပ္ရာတြင္ သည္းခံျခင္း၊ ခြင့္လႊတ္ျခင္း၊ ခ်စ္ၾကည္ရင္းႏွီးျခင္း စသည္တို႔ကို ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ေသာ စိတ္သေဘာထားႀကီးမႈ လံုေလာက္စြာ ရွိရမည္ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ တဖက္သား၌လည္း တရားမွ်တမႈ၊ ၾကင္နာမႈ၊ စာနာေထာက္ထားမႈ တို႔ကို အညီအမွ် ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္ဟူေသာ အခ်က္ကို အဓိက ဦးေဆာင္ပါဝင္ေနသူမ်ား၏ အတြင္းစိတ္က လက္မခံႏိုင္သည့္အေပၚတြင္ ပဋိပကၡ အျမစ္တြယ္လာေသာအခါ၌ ၿငိမ္းခ်မ္းသာယာမႈကို ထိန္းသိမ္းရန္ သို႔မဟုတ္ ျပန္လည္ရရွိရန္မွာ ျဖစ္ႏိုင္လိမ့္မည္ မဟုတ္ေတာ့ပါ။ ၾကမ္းတမ္းျခင္း၊ တကိုယ္ေကာင္းဆန္ျခင္း၊ အျမင္က်ဥ္းေျမာင္းျခင္း တို႔သည္ ေလာဘႏွင့္ သက္ဆိုင္သကဲ့သို႔ ၾကင္နာသနားျခင္း၊ နားလည္မႈရွိျခင္း၊ အေမွ်ာ္အျမင္ရွိျခင္းတို႔သည္ စစ္မွန္ေသာ သေဘာထားႀကီးမႈကို အရင္းခံသည့္ ေကာင္းျမတ္ေသာ ဒါနတရားႏွင့္ သက္ဆိုင္ေနပါသည္။

မိမိတြင္ရွိသမွ် ေကာင္းေသာအရာ၊ ႏွစ္သက္စရာမ်ားထဲမွ အျခားသူမ်ားအား ခြဲေဝေပးျခင္းအားျဖင့္ ခ်မ္းသာသုခဟူသည္ တကိုယ္ေကာင္းစိတ္ကို ေက်နပ္ေအာင္ ျဖည့္ဆည္းသည့္ကိစၥထက္ ပို၍က်ယ္ျပန္႔ေသာ အေျခခံလိုေနသည္ကို နားလည္ေၾကာင္း ျပသရာေရာက္ပါသည္။ ထိုမွတဆင့္ တိုးတက္ယဥ္ေက်းေသာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မည္ဆိုပါက သူတပါး၏ ခံစားခ်က္ႏွင့္ အခြင့္အေရးမ်ားကို ရိုေသေလးစားျခင္းသည္ မိမိ၏ ခံစားခ်က္ႏွင့္ အခြင့္အေရးကို ကာကြယ္သည့္နည္းတူ အေရးႀကီးလွသည္ကို သိရွိနားလည္ရန္ မေဝးေတာ့ဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ကမာၻ႕ၿငိမ္းခ်မ္ေရးႏွင့္ လံုၿခံဳေရးအေျခခံျဖစ္ေသာ လူမႈဆက္ဆံေရး ေျပျပစ္မႈကို ဖ်က္ဆီးသည့္ တဖက္ေစာင္းနင္းလုပ္ရမ္မ်ားကို မွန္ကန္ေအာင္ ျပဳလုပ္ရန္ လိုအပ္သည္ဟူေသာ အခ်က္ကိုမူ အၿမဲတမ္း အျပည့္အဝ နားလည္သေဘာေပါက္ျခင္း မရွိၾကပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ ကိုယ္က်ဳိးအတြက္သာ ဦးစားေပး အေလးထားလုိေသာ ဆႏၵကို ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ အျခားဘာသာေရး၊ လူမႈေရးစနစ္မ်ားက အသိအမွတ္ျပဳခဲ့ၾကၿပီး၊ မွန္ကန္ေအာင္ျပဳျပင္ရန္ ႀကိဳးစားၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ “ကိုယ္က်ဳိးကိုသာ လူ႔ဘဝ၏ အႏွစ္သာရအျဖစ္ ထားရွိေသာ ပုထုဇဥ္တို႔၏ ျပင္းျပေသာဆႏၵအား တြန္းလွန္ျခင္းႏွင့္ သူတပါးအက်ဳိး ေဆာင္ရြက္ေပးျခင္းကို အဓိကထားေသာ ကိုယ္က်င့္တရားကိုသာ လိုက္နာျခင္းတို႔သည္ စစ္မွန္သန္႔စင္ေသာ သူေတာ္ေကာင္းတရားပင္ ျဖစ္သည္” ဟု ဂ်ဴးဘာသာေလ့လာသူ ပညာရွင္တဦးက ေရးသားထားပါသည္။

လူသားအားလံုးအား သူမ်ားအက်ဳိးကို ကိုယ္က်ဳိးထက္ ဦးစားေပးၾကရန္ ေျဖာင္းျဖေျပာဆိုႏိုင္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ျခင္းသည္ မသိနားမလည္ရာ ေရာက္ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း အမ်ားျပည္သူ သေဘာထားအေပၚ ဩဇာေညာင္းႏိုင္ၿပီး လူ႔အျပဳအမူႏွင့္ပတ္သက္၍ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာအဆင့္အတန္းကို စံသတ္မွတ္ႏိုင္သည့္ အစိုရမ်ားႏွင့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခိုင္မာစြာခ်မွတ္ျခင္းျဖင့္ ကိုယ္က်ဳိးစီးပြားဟူသည္မွာ လူတဦး၏ ကိုယ္က်ဳိးျဖစ္ေစ၊ လူတစု၏ ကိုယ္က်ဳိးျဖစ္ေစ၊ တိုင္းျပည္တျပည္၏ ကိုယ္က်ဳိးျဖစ္ေစ၊ သူတပါး၏ အက်ဳိးစီးပြားႏွင့္ လံုးဝကင္းကြာ၍ မရေၾကာင္း ကမာၻသူကမာၻသားအမ်ားစုက သိရွိသေဘာေပါက္နားလည္ႏိုင္ပါသည္။ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ တိုးတက္မႈသည္ လူမႈေရး၊ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ကိုယ္က်င့္တရားအဆင့္အတန္းကို တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေစသည္ဟု မွတ္ယူမည့္အစား သင့္ေတာ္ရာ လူမႈေရး၊ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ကိုယ္က်င့္တရားဆိုင္ရာ တန္ဖိုးထားမႈမ်ားကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ျမႇင့္တင္အေကာင္အထည္ေဖာ္ေပးျခင္းသည္ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ တိုးတက္မႈကို အေထာက္အကူျပဳရံုသာမကဘဲ ယင္တိုးတက္မႈေၾကာင့္ ရရွိလာေသာ အသီးအပြင့္ကိုလည္း မွန္ကန္စြာ ျဖန္႔ေဝႏိုင္ေစမည္ ဟူသည္ကို မစဥ္းစားသင့္ပါသေလ။ “ေသာကဆင္းရဲကို ေရွာင္ရွားႏိုင္ေစရန္ လံုေလာက္ေသာ ဓနဥစၥာမ်ားကို လိမၼာ မွန္ကန္စြာ အသံုးခ်တတ္ေသာ ႏွလံုးသား” တို႔သည္သာလွ်င္ “အေကာင္းဆံုးေသာ ခ်မ္းသာမႈ” ျဖစ္သည္ဟူ၍ ‘အီးကီလပ္စ္’ ဆိုသူ အာသင္ျပဇာတ္ေရးဆရာႀကီးက ေရးသားခဲ့ဖူးပါသည္။ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ စစ္မက္မ်ား၊ ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ အာဏာရွင္စနစ္မ်ား ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီးေနာက္ ထြန္းသစ္စ ေခါမအာသင္ ဒီမိုကေရစီစနစ္သည္ လြတ္လပ္စြာ ဆင္ျခင္ေတြးေတာတတ္ေသာ လူသားတို႔အတြက္ အလြန္တရာ ထူးကဲစြာ သင့္ေတာ္ေၾကာင္း စတင္သက္ေသထူေနသည့္ေခတ္၌ အာသင္ျပဇာတ္ဆရာႀကီးက ယင္းသို႔ ေရးသားခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။

မိမိ၏ သာယာဝေျပာေရးႏွင့္ မသက္ဆိုင္ေသာ ေၾကာင္းအရာအားလံုးကို ဖံုးကြယ္ရန္ ႀကိဳးစားသည့္ အျမင္က်ဥ္းေျမာင္းေသာ ရုပ္ဝါဒသည္ အမွန္စစ္စစ္ မိမိႏွင့္အသက္ဆိုင္ဆံုးေသာ ကိစၥကိုပါ ေနာက္ဆံုးတြင္ ဖံုးကြယ္သြားႏိုင္ပါသည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ လူမႈစီးပြားေရးအနာဂါတ္တြင္ ရင္ဆိုင္ရမည့္ “ေက်နပ္မႈဓေလ့” အေၾကာင္းကို ေဆြးေႏြးရာတြင္ ပါေမာကၡ ‘ကင္းနက္-ေဂါဘရိသ္’ က ကံေကာင္းသူႏွင့္ အခြင့္ထူးခံစားၾကရသူမ်ားသည္ ေလာေလာဆယ္ စည္းစိမ္ခံရမႈႏွင့္ ေက်နပ္မႈကို ရရွိရန္အတြက္သာ အာရံုျပဳေနၾကသျဖင့္ ၎တို႔၏ ေရရွည္သာယာဝေျပာေရးကိစၥကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားျခင္း မျပဳၾကေတာ့ဟု ေထာက္ျပထားပါသည္။ “ဤသည္မွာ အရင္းရွင္ေလာကဟု ေခၚေနဆဲျဖစ္ေသာ ေလာက၌သာမဟုတ္ဘဲ ပို၍နက္႐ႈိင္းေသာ၊ ပို၍ေယဘုယ်က်ေသာ လူ႔ပင္ကိုယ္ ဇာတိစိတ္ႏွင့္လည္း သက္ဆိုင္ေနပါသည္” ဟု ေရးသားထားပါသည္။ ခိုင္မာစြာ တည္ေဆာက္ထားေသာ ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ စည္းမ်ဥ္းမ်ားျဖင့္ ေထာက္ကူထားသည့္ ခ်မ္းသာႂကြယ္ဝေသာ စက္မႈႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ၏ တည္ၿငိမ္ေရးႏွင့္ ဆက္လက္သာယာဝေျပာေရး တို႔ကို က်ဥ္းေျမာင္းေသာ လတ္တေလာအက်ဳိးကိုသာ လိုလားသည့္ ဇာတိစိတ္က သိသာထင္ရွားစြာ အႏၱရာယ္ျပဳေနသည္ ဆိုပါက ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ႏွင့္ လြတ္လပ္ေသာ ေဈးကြက္စီးပြားေရးစနစ္တို႔ကို မၾကာမီကမွ စြန္႔စား၍ မေသမခ်ာႏွင့္ က်င့္သံုးေနၾကေသာ ႏိုင္ငံမ်ားကို ယင္းစိတ္ဓာတ္က ပို၍ အႏၱရာယ္မျပဳႏိုင္ ပါသေလာ။ စီးပြားေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအာဏာကို လက္ဝါးႀကီးအုပ္ထားရ၍ ေက်နပ္ေနၾကေသာ လူနည္းစုက ႀကီးစိုးေနဆဲျဖစ္ၿပီး တရားမွ်တမႈႏွင့္ လြတ္လပ္မႈေရာင္ျခည္ကို ျမင္ရႏိုးႏိုးျဖစ္ေနေသာ လူ႔အဖဲြ႕အစည္းမ်ားတြင္ အဆိုပါအတၱစိတ္သည္ အလြန္ပင္ အႏၱရာယ္ႀကီးလွပါသည္။

ထြန္းသစ္စ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံမ်ား၌ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အက်ဳိးခံစားမႈမ်ားကို မိမိတို႔ ေမွ်ာ္လင့္ထားသကဲ့သို႔ ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္းမရရွိၾက၍ မေက်မနပ္ျဖစ္ေနသူတို႔သည္ ၎တို႔စိတ္ပ်က္မႈ၊ မခ်င့္မရဲျဖစ္မႈတို႔ကို ေပါ႔ပါးသြားေစရန္ အတြက္ ျဖစ္လာသမွ် ျပႆနာတို႔သည္ အခ်ဳိ႕ေသာအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ လူတန္းစားမ်ား၊ လူမ်ဳိးမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံမ်ား၏ ပေယာဂေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟူေသာ မေရမရာ၊ ေဟာင္းႏြမ္းေဆြးေျမ႕လွသည့္ သီအိုရီအယူအဆမ်ားကို ေထာက္ခံအားေပးၾကပါေတာ့သည္။ တဖက္ေစာင္းနင္း သေဘာထား၊ အေၾကာင္းမဲ့ ယံုမွားသံသယျဖစ္မႈႏွင့္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစေသာ ယင္းအယူအဆမ်ားသည္ အဓိကအားျဖင့္ တရားခံရွာျခင္းသာျဖစ္ၿပီး တာဝန္ဝတၱရားကို ျငင္းဆန္ျခင္း၊ လူမႈစီးပြားေရး အေျခခံျပႆနာမ်ား၏ သေဘာသဘာဝကို ေျဖာင့္မတ္စြာ ပညာဥာဏ္ျဖင့္ မသံုးသပ္ႏိုင္ျခင္း၊ ယင္းျပႆနာမ်ားကို ဇြဲရွိရွိျဖင့္ ခုိင္မာစြာ မကိုင္တြယ္ႏိုင္ျဖင္း စသည္တို႔ကို ျပသရာေရာက္ပါသည္။ ျဖစ္ေျမာက္ေအာင္ျမင္မႈမွန္သမွ်ကို ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာအျမင္ျဖင့္သာ တန္ဖိုးျဖတ္ျခင္းသည္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းကို က်ဥ္းေျမာင္းေစရန္ ကန္႔သတ္ထားေသာအျမင္ပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ဤအျမင္အရသာဆိုပါက လူ႔အဖြဲ႕အစည္းဆိုသည္မွာ အသက္ရွင္သန္လိုေသာ စိတ္ေလာက္ကိုသာ သိရွိခဲ့ၾကေသာ သမိုင္းမတိုင္မီေခတ္ လူသတၱဝါမ်ားထက္ အနည္းငယ္မွ်သာ တိုးတက္သည့္ အတၱျပင္းေသာ စားသံုးကုန္စုေဆာင္းသည့္ အဖြဲ႕အစည္းတရပ္ပင္ ျဖစ္ေနပါေတာ့သည္။ ထို႔ထက္ သာလြန္ျမင့္ျမတ္ေသာ အရည္အေသြးမ်ား ရွိေစရန္မွာ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာမ်ားကိုလည္း တန္ဖိုးထားရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

လူသားအေနႏွင့္ ေသာကကင္းေဝး လံုၿခံဳေရးကို လိုခ်င္ေတာင့္တၾကသည္မွာ လံုးဝ သဘာဝက်လွပါသည္။ အလွ်ံပယ္ႂကြယ္ဝေသာ ရုပ္ဝတၳဳမစၥည္းမ်ားျဖင့္ မိမိကိုယ္မိမိ ပတ္ဝိုင္း၍ အားျဖည့္ထားျခင္းျဖင့္ လံုၿခံဳမႈရရွိမည္ မဟုတ္သည္မွာ ခိုင္မာေသာ သက္ေသသာဓကမ်ားရွိပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း လူေပါင္းမ်ားစြာတို႔သည္ ရုပ္ဝတၳဳပစၥည္းမ်ား စုစည္းႏိုင္မွသာလွ်င္ လံုၿခဳံမႈကို အာမခံေပးႏိုင္မည့္အလား ျပဳမူေနၾကသည္မွာ ဝမ္းနည္းစရာပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ကမာၻ႔လံုၿခံဳေရးကို ယေန႔ အႀကီးအက်ယ္ အႏၱရာယ္ျပဳေနသည္မွာ အဆင္းရဲဆံုးႏိုင္ငံမ်ား၏ စီးပြားေရး ခ်ဳိ႕တဲ့မႈ မဟုတ္ပါ။ လူ႔ေလာက၏ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ ဇာတိစိတ္ႏွင့္ လိုလားခ်က္တို႔ကို ေစ့စပ္ဖ်န္ေျဖေပးႏိုင္ေသာ သေဘာတရားႏွင့္ က်င့္စဥ္မ်ားကို ဂရုမစိုက္ဘဲ၊ ႏွိပ္ကြက္ဖ်က္ဆီးထားေသာ ေနရာေဒသမ်ားတြင္ ျပင္းထန္စြာ ျဖစ္ေပၚေနသည့္ ဘာသာေရး၊ လူမ်ဳိးေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးသေဘာထား ကြဲလြဲမႈမ်ားက အႏၱရာယ္ျပဳေနျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ လႊမ္းမိုးႀကီးစိုးေနၾကေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားႏွင့္ အုပ္စုမ်ားက ၎တို႔ စိတ္ကူးယဥ္ရာ အုပ္စုအက်ဳိးစီးပြားထက္ ပို၍လုပ္ေဆာင္ရန္ ျငင္းဆန္ေနၾက၍ လူမႈေဘးဒုကၡဆိုးႀကီးမ်ား ျဖစ္ေပၚလာရပါသည္။ ငတ္မြတ္ေခါင္းပါးမႈကို ကာကြယ္သည့္ အေကာင္းဆံုးနည္းမွာ တာဝန္သိတတ္ေသာ အစိုးရ ရွိရန္ပင္ ျဖစ္သည္ဟု ထင္ရွားေသာ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈဆိုင္ရာ ေဘာဂေဗဒပညာရွင္တဦးက ဆိုဖူးပါသည္။ ကူညီေထာက္ပံ့မႈကို ထိေရာက္ေအာင္ျမင္ျခင္း မရွိေအာင္ ျပဳလုပ္ေနေသာ အေျခအေနမ်ားက ေျပာင္းလဲရန္ မႀကိဳးစားဘဲ ကူညီေထာက္ပံ့ေနျခင္းသည္ ႏိုင္ငံေရးအရ၎၊ စီးပြားေရးအရ၎ မွန္ကန္ေသာလုပ္ရပ္ဟု မေျပာႏိုင္သေလာက္ပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ရုပ္ဝတၳဳပစၥည္းမ်ားႏွင့္ အတတ္ပညာမ်ားမည္မွ်ပင္ ေပးကမ္းေစကာမူ လူသား၏ တာဝန္မဲ့မႈ၊ ခ်ဳိ႕ယြင္းမႈ၊ မေကာင္းမႈ စသည္တို႔မွ ေပၚေပါက္လာရေသာ ဆိုးသြမ္းသည့္ အက်ဳိးဆက္မ်ားကို ေက်ာ္လႊားဖယ္ရွားႏိုင္မည္ မဟုတ္ပါ။

အနိမ့္ဆံုးျဖစ္ေသာ တရားမွ်တမႈႏွင့္ သည္းခံခြင့္လႊတ္မႈတို႔ကို ထိန္းသိမ္းထားသည့္ တန္ဖိုးထားမႈစနစ္မွ လြဲေခ်ာ္သြားေသာ လမ္းစဥ္မ်ားေၾကာင့္ တိုးတက္သည့္ ႏိုင္ငံမ်ားေရာ ဖြံ႕ၿဖိဳးစႏိုင္ငံမ်ားပါ ဒုကၡေရာက္ၾကရပါသည္။ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုေဟာင္း လ်င္ျမန္စြာ ၿပိဳကြဲ၍ လူမ်ဳိးေရးကို အဓိကဦးစားေပးၾကသည့္ ႏိုင္ငံအမ်ားအျပား ပါဝင္ေသာ တိုင္းႏိုင္ငံသစ္မ်ား ေပၚထြက္လာျခင္းသည္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အာဏာရွင္စနစ္ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္းျဖင့္ တူညီမႈႏွင့္ နာခံမႈကို ရႏိုင္ဖြယ္ရာရွိေသာ္လည္း ေရရွည္ေအးခ်မ္းသာယာမႈ သို႔မဟုတ္ တည္ၿငိမ္မႈကိုမူ မရႏိုင္ေၾကာင္း ျပသရာေရာက္ပါသည္။ “အာဏာရွင္ေခတ္လြန္စနစ္” ကို အေတာ္ေလး ေအာင္ျမင္စြာ က်င့္သံုးခဲ့ေသာ ယူဂိုစလားဗီးယား ႏိုင္ငံတြင္လည္း ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အက်ဳိးခံစားမႈမ်ားသည္ သမိုင္းအေတြ႕အႀကံဳမွ ေမြးထုတ္လိုက္ေသာ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ မႏွစ္ၿမိဳ႕ဖြယ္ ခံစားခ်က္မ်ားကို ပေပ်ာက္ေအာင္ မျပဳလုပ္ႏိုင္သျဖင့္ ယခုအခါတြင္ ‘ေဘာလကန္’ ေဒသ၌ အဆိုးဝါးဆံုးေသာ ဘာသာေရး၊ လူမ်ဳိးေရး အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားႏွင့္ ႀကံဳေတြ႕ေနရျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈ၊ တည္ၿငိမ္မႈႏွင့္ စည္းလံုးညီၫႊတ္မႈတို႔ကို ေရႊေငြပစၥည္းမ်ားေပး၍၎၊ အတင္းအဓမၼျပဳလုပ္၍၎ ရရွိႏိုင္မည္ မဟုတ္ပါ။ သူတပါး၏ အယူအဆႏွင့္ အခြင့္အေရးတို႔ကို ရိုေသေလးစား၍ လူ႔လိုအပ္ခ်က္ကို စာနာသိရွိႏိုင္ရန္ ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ေပးျခင္းျဖင့္သာ ၿငိမ္းခ်မ္းတည္ၿငိမ္မႈႏွင့္ စည္းလံုးညီၫႊတ္မႈကို ရႏုိင္မည္ျဖစ္ပါသည္။ ခုိင္မာေသာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းေပၚေပါက္ေရးတြင္ ကြဲျပားမႈႏွင့္ အယူအဆ မတူမႈတို႔က တားဆီးေနျခင္းပဟုတ္ဘဲ၊ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းမႈမရွိျခင္း၊ အျမင္က်ဥ္းေျမာင္းျခင္း၊ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာကိုသာ ဦးစားေပးျခင္း၊ စသည္တို႔ကသာ ယင္းလူ႔အဖြဲ႕အစည္း၏ ရွင္သန္တိုးတက္မႈကို ဟန္႔တားေနျခင္းျဖစ္ပါသည္။ သူတပါးက လူသားတဦးကဲသို႔ ျပဳမူဆက္ဆံပါရန္ ေတာင္းဆိုလာသည္ကို ပ်က္ျပယ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ရာတြင္ မိမိႏွင့္ ကြဲျပားသည္ဟူေသာ အခ်က္တခ်က္ကိုသာ လံုေလာက္ေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္ဟု ခံယူသည္အထိ စိတ္သေဘာထားမ်ား မာေၾကာခြင့္ ရလာေသာအခါမူ ေခတ္သစ္ယဥ္ေက်းမႈတို႔သည္လည္း ထိတ္လန္႔စရာ အရွိန္အဟုန္ျဖင့္ ေၾကမြပ်က္စီးရေပေတာ့သည္။

ကမာၻေပၚတြင္ အႏၱရာယ္အမ်ားဆံုး ရင္ဆိုင္ေနရေသာ ေဒသမ်ား၌ သည္းခံခြင့္လြတ္မႈ၊ ၾကင္နာသနားမႈႏွင့္ လံုၿခံဳမႈ စသည္တို႔ ကြယ္ေပ်ာက္ၿပီး စားသံုးကုန္ပစၥည္းမ်ား အလြန္ပင္ေလ်ာ့နည္းသြားေသာ္လည္း စစ္လက္နက္ပစၥည္းမ်ားမွမူ ေပါမ်ားေနဆဲျဖစ္ပါသည္။ ဤသည္မွာ တန္ဖိုးထားမႈစနစ္တခုလံုး ကေျပာင္းကျပန္ ျဖစ္သြားျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ လူက ဖန္တီးလိုက္ေသာ အမုန္းပြားမႈ၊ ေသြးထြက္သံယိုမႈႏွင့္ လူမႈစီးပြားေရး ကစဥ္႔ကလ်ားျဖစ္မႈမ်ားမွ လြတ္ေျမာက္ႏိုင္မည့္ တခုတည္းေသာနည္းလမ္းမွာ သက္ဆိုင္သူအားလံုး စုေဝး ေဆြးေႏြး ေစ့စပ္ ညိွႏႈိင္း၍ ၿငိမ္းခ်မ္းေသာနည္းျဖင့္ ေျဖရွာရန္ပင္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ သိရွိ နားလည္ သေဘာေပါက္လာေသာ အခ်ိန္အခါ၌မူ ဆင္ျခင္တံုတရားကို ျပန္လည္က်င့္သံုးရန္ မလြယ္ကူေတာ့ေသာ အေျခအေနသို႔ ေရာက္ရွိေနၿပီး ျဖစ္ပါေတာ့သည္။ မတရားမႈကို ျပန္လည္က်င့္သံုးရန္ မလြယ္ကူေတာ့ေသာ အေျခအေနသို႔ ေရာက္ရွိေနၿပီး ျဖစ္ပါေတာ့သည္။ မတရားမႈကို တရားဝင္ေအာင္ ျပဌာန္း၍ ဥပေဒကို ပ်က္ရယ္ျပဳကာ လူမႈစီးပြားေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးမညီမွ်မႈတို႔ကို သက္ဆိုးရွည္ေစသည့္ စနစ္မ်ားက ပံုသြင္းေပးလိုက္သူတို႔သည္ ဂိုဏ္းဂဏအုပ္စု အက်ဳိးထက္ တရားမွ်တေရးႏွင့္ အမ်ား သာယာဝေျပာေရးကို ပို၍ ဦးစားေပးေသာ မွ်တသည့္ သေဘာတူညီခ်က္ ဟူေသာ အယူအဆကို ျမန္ဆန္စြာ ညွိႏိႈင္းလက္ခံျခင္း မျပဳႏိုင္ၾကပါ။ သို႔မဟုတ္ - လံုးဝ လက္မခံႏိုင္ၾကပါ။

စစ္ေအးေခတ္တြင္ ရက္စက္ေသာ အစိုးရမ်ားႏွင့္ လက္နက္ကိုင္အုပ္စုတို႔၏ မတရားမႈမ်ားကို သဘာဝတရားေရးရာ အေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ ခြင့္လႊတ္ထားခဲ့ၾကပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေပၚထြက္လာေသာ ရလဒ္မ်ားမွာ ေက်နပ္ဖြယ္ရာမရွိပါ။ ယခုအခါတြင္ တရားမွ်တမႈႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးကို အဓိကထား အေလးေပးလာေသာ္လည္း ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ စီးပြားေရး (အထူးသျဖင့္ စီးပြားေရး) အျမတ္ရမႈကိုသာ ထိပ္တန္း တင္လိုသည့္ ပုဂၢိဳလ္မ်ား ရွိေနဆဲပင္ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ကာလၾကာရွည္စြာ ႂကြယ္ဝခ်မ္းသာလာခဲ့ေသာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမ်ားတြင္လည္း လူမႈေရးေရာဂါႀကီးမ်ား စြဲကပ္ေနၾက၍ အနာဂတ္အတြက္ ရင္ေလးေနၾကရပါသည္။ ခ်မ္းသာစ ႏိုင္ငံမ်ားကလည္း ၎တို႔၏ ဥစၥာဓနအေတာ္မ်ားမ်ားကို လက္နက္ႏွင့္ စစ္တပ္အတြက္ အသံုးျပဳေနၾကပံု ရပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပို၍ ခ်မ္းသာႂကြယ္ဝျခင္းႏွင့္ ပို၍ ၿငိမ္းခ်မ္းသာယာျခင္းတို႔သည္ အေျခခံ သဘာဝအားျဖင့္ အဆက္အသြယ္ မရွိသည္မွာ ရွင္းလွပါသည္။ လူ႔ေလာကတခုလံုး သာယာၾကည္ႏူးေရးအတြက္ ခ်မ္းသာႂကြယ္ဝမႈႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈ ႏွစ္ခုစလံုးလိုအပ္ပါသည္။ ခ်မ္းသာႂကြယ္ဝမႈက ကိုယ္ဆင္းရဲျခင္းကို စိတ္သက္သာေစ၍ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈက စိတ္တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းျခင္းကို ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။ ဤႏွစ္ခ်က္ကို အညီအမွ် ဦးစားေပးေသာ လမ္းစဥ္မ်ားသည္သာလွ်င္ ကိုယ္စိတ္ခ်မ္းသာမႈနွင့္ လူမဆန္မႈတို႔ကို အလြယ္တကူ ျဖစ္ေပၚေစေသာ ေလာဘအႏၱရာယ္ကို သတိရွိၾကရန္ လိုအပ္ပါသည္။ မိမိ၏ ေပ်ာ္ရႊင္မႈကို ျမွင့္တင္သည့္အေနႏွင့္ သူတပါး၏ ေပ်ာ္ရႊင္မႈကို လက္ခံႀကိဳဆိုေသာ စိတ္သေဘာထားႀကီးမႈကို ျပည္သူမ်ားႏွင့္ တိုင္းႏိုင္ငံမ်ားက ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ေပးႏိုင္ပါက မေျဖရွင္းႏိုင္ဟု ထင္ရေသာ ျပႆနာတို႔သည္ ခက္ခဲလွေတာ့မည္ မဟုတ္ပါ။

ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေထာက္အကူမွန္သမွ် ဆံုး႐ံႈးခဲ့ရသူတို႔တြင္ အားကိုးအားထားျပဳစရာဟူ၍ မိမိတို႔၏ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ တန္ဖိုးထားမႈဓေလ့သာ က်န္ေတာ့ေၾကာင္းကို ဒုကၡသည္မ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံလုပ္ကိုင္သူမ်ား အသိဆံုးျဖစ္ပါသည္။ ဘိုးဘြားစဥ္ဆက္ ယံုၾကည္လက္ခံလာခဲ့ၾကေသာ သဒၶါတရား၊ ဂရုဏာတရားတို႔မွ ေပါက္ဖြားလာေသာ ေဝငွေပးကမ္းလိုစိတ္မ်ားေၾကာင့္၊ အုိးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္ေနရသူ ဆင္းရဲသားကပင္ မိမိ၏ ရွိစုမဲ့စု ရိကၡာေလးကို အလွ်ံပယ္ႂကြယ္ဝသူကဲ့သို႔ သူတပါးအား ၾကည္ႏူးစြာ ေပးကမ္းျခင္းမ်ားလည္း ရွိပါသည္။ တဖန္ကိုယ္က်ဳိးကိုသာ အဓိကထားသည့္ သဘာဝကို ၾကာျမင့္စြာ ေမြးျမဴအားေပး၍ ေပၚေပါက္လာေသာ အဘိဇၥ်ာ ဗ်ာပါဒ စိတ္မ်ား၏ လံႈ႕ေဆာ္မႈေၾကာင့္ ဒုကၡသည္အခ်င္းခ်င္းထံမွပင္ ခိုးဝွက္လုယက္ၾကသည္မ်ားပင္ ရွိပါသည္။ စင္စစ္မွာမူ ကမာၻဒုကၡသည္အမ်ားစုသည္ လူမဆန္မႈႏွင့္ ပညာဥာဏ္ကင္းမဲ့မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာရေသာ မခံသာေတာ့သည့္ အေျခအေနမ်ားမွ ကင္းလြတ္ရာ လံုၿခံဳရာကို ရွာေနၾကသူမ်ား ျဖစ္ပါသည္။

ေမတၱာတရား၊ ဆင္ျခင္တံုတရားႏွင့္ တရားမွ်တမႈႀကီးစိုးေသာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းကို စိတ္ကူးယဥ္ ေမွ်ာ္မွန္းခဲ့ၾကသည္မွာ လူ႔ယဥ္ေက်းမႈသက္တမ္းတေလွ်ာက္လံုးပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ဤေမွ်ာ္လင့္ခ်က္သည္ စိတ္ကူးယဥ္အိပ္မက္ ျဖစ္ရမည္ေလာ၊ ဒုကၡမ်ားေျမာင္ ဤလူ႔ေဘာင္ကို အၿမဲတမ္း အေကာင္းဘက္မွျမင္ေသာ ‘ကာလ္ေပါ႔ပါး’ က အေမွာင္သည္ ယခင္ကတည္းက ရွိေနခဲ့ေသာ္လည္း အလင္းေရာင္ ေပၚေပါက္လာသည္မွာ မၾကာေသးဟု ဆိုပါသည္။ ေပၚထြန္းစျဖစ္ေသာ အလင္းေရာင္ကို တယုတယ ၾကည့္႐ႈေစာင့္ေရွာက္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ အေသးငယ္ဆံုးေသာ အလင္းေရာင္ကိုပင္ ကမာၻတခြင္လံုးရွိ အေမွာင္ထုက ကြယ္ေပ်ာက္ေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ပါ။ အေမွာင္ဟူသည္မွာ လံုးဝကင္းမဲ့ျခင္းသေဘာကို ေဆာင္ပါသည္။ အေမွာင္ဟူသည္မွာ အလင္းေရာင္မရွိျခင္းသာ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ေသးငယ္ေသာ အလင္းေရာင္သည္ က်ယ္ျပန္႔စြာ ဝိုင္းရံထားေသာ အေမွာင္ထုကို မၿဖိဳခြင္းႏိုင္ပါ။ ဤအလင္းေရာင္ေလး ပိုမို ထြန္းလင္းေတာက္ပလာႏိုင္ရန္အတြက္ အားေကာင္းရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ဤအလင္းေရာင္ကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးလာႏိုင္ရန္အတြက္ ဒုကၡေဝဒနာဟု သေဘာမထားဘဲ ေကာင္းမႈမဂၤလာအျဖစ္ ႏွလံုးသြင္း၍ က်င့္သားရေအာင္ၾကည့္ဖို႔ လိုအပ္ပါသည္။ ကမာၻေပၚတြင္ မီွတင္းေနထိုင္သူ အားလံုးအား လံုၿခံဳမႈ အလံုအေလာက္ေပးႏိုင္ေသာ ပိုမိုထြန္းလင္းသည့္ ကမာၻေလာကကို က်မတို႔ အလြန္ပင္ လိုအပ္လ်က္ရွိပါသည္။

(ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အဂၤလိပ္လို ေရးသားထားေသာ “ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္းမွ လြတ္ကင္းေရး (Freedom from Fear)” စာအုပ္ကို ျမန္မာ ဘာသာျပန္၍ ေဒါက္တာေအာင္ခင္ တည္းျဖတ္ထုတ္ေဝထားသည့္ စာအုပ္မွ ကူးယူးေဖၚျပပါသည္။)

ကိုထြန္းေ၀
မွ်ေ၀ေပးပါတယ္
5.5.2013