လက္ဖေတာ့ႏွင့္နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ရင္

ေရွးအစဥ္အဆက္ကတည္းက ခရီးသြားမ်ားႏွင့္ သူတို႔ပစၥည္းမ်ားကို နယ္စပ္တြင္ စစ္ေဆးခြင့္ အာဏာက အစိုးရမွာ ရွိၿပီးသား ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ နည္းပညာေခတ္ ႀကီးထဲမွာ ထိုစစ္ေဆးခြင့္ အာဏာက ေျပာစရာ ျဖစ္လာသည္။ နည္းပညာေခတ္တြင္ လူေတြက သတင္းအခ်က္ အလက္မ်ား တနင့္တပိုး ထည့္သြင္းထားသည့္ နည္းပညာပစၥည္းမ်ား ႏွင့္ ခရီးလက္တံ ရွည္လ်ားၾကသည္။ထိုနည္းပညာ ပစၥည္းမ်ားကို ၾကည့္႐ႈ စစ္ေဆးခြင့္က အမ်ားအားျဖင့္ စစ္ေဆးခြင့္ ဝရမ္း လိုအပ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

ရာဇဝတ္က်ဴးလြန္ေၾကာင္း သံသယျဖစ္စရာမရွိပါက ခရီးသြား မ်ားကို ဒုကၡမေပးခ်င္ၾကေပ။ ထို႔ ေၾကာင့္ ခရီးသြားတို႔၏ လက္ပ္ေတာ့ မ်ား၊ ကင္မရာမ်ားႏွင့္ ဖုန္းမ်ားကို နယ္စပ္လံုၿခံဳေရး ဝန္ထမ္းမ်ားက ရွာေဖြခြင့္၊ မိတၱဴကူးယူခြင့္ႏွင့္ သိမ္း ဆည္းခြင့္ကို တရား႐ံုးမ်ားက ကန္႔ သတ္ရန္ႀကိဳးစားေနၾကသည္။

“လူေတြရဲ႕ နည္းပညာပစၥည္းေတြ ကို မစစ္ေဆးမီ သူတို႔မွာ ျပစ္ခ်က္ မကင္းတဲ့ ကိစၥတစ္ခုရွိေနေၾကာင္း အစိုးရမွာ လက္ဆုပ္လက္ကိုင္ခိုင္ လံုတဲ့အေၾကာင္းရွိသင့္တာကို တရား ႐ံုးေတြက အမိန္႔ထုတ္ေပးဖို႔ ကြ်န္ေတာ္ တို႔ ေတာင္းဆိုေန တာပါ”ဟု American Civil Liberties Union ေရွ႕ေန တစ္ဦးက ေျပာသည္။ ထိုေရွ႕ေနက နယ္စပ္ ဒီဂ်စ္တယ္ ပစၥည္း စစ္ေဆးမႈမ်ားကို စိန္ေခၚသည့္ အမႈႏွစ္ခုကို လိုက္ေနရသူျဖစ္သည္။

ထိုအမႈႏွစ္ခုအနက္ တစ္ခုက ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ဖို႔ နီးေနၿပီ။

ထိုအမႈတြင္ အစၥလာမ္ဘာသာေရး စာေပပါရဂူဘြဲ႕ သင္တန္းတက္ေနသူ တစ္ဦးက အစိုးရကို တရားစြဲထား ျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုေက်ာင္းသားက မြန္ထရီယယ္လ္မွ နယူးေယာက္သို႔ ခရီးသြားစဥ္၊ နယ္စပ္၌ လက္ထိပ္ ခတ္ခံရၿပီး ေခတၲထိန္းသိမ္းခံခဲ့ရ သည္။ သူ႔ကို အခန္းတစ္ခုထဲမွာ နာရီအနည္းငယ္ထား၍ စစ္ေဆးေမး ျမန္းခဲ့သည္။ သူ႔လက္ပ္ေတာ့ကို လည္း ေမႊေႏွာက္ ရွာေဖြ ခဲ့ၾက႐ံုမက ၁၁ ရက္ၾကာသိမ္းဆည္းထားသည္။

အစိုးရဘက္ကေျပာတာကေတာ့ ဒီအျဖစ္မ်ိဳးျဖစ္ခဲပါသည္ဟူ၏။ အေမရိကန္အေကာက္ခြန္ႏွင့္ နယ္စပ္ ကာကြယ္ေရး ဌာနက (ဒုတိယဆင့္အျဖစ္) ထပ္မံစစ္ေဆးရန္ လူ ၃၆ဝဝဝ ခန္႔ ကို ေန႔စဥ္ လႊဲေျပာင္းေပး ေနရသည္။ သူတို႔အနက္မွ ခန္႔မွန္းေျခ လူ တစ္ဒါဇင္ခန္႔ကသာ (ထိုကဲ့သို႔) သူတို႔၏ နည္းပညာပစၥည္းမ်ားကို စစ္ေဆးဖို႔ လိုအပ္တတ္သည္ ဟု ေျပာသည္။

အေၾကာင္းျပခ်က္ မခိုင္လံုသည့္ ရွာေဖြမႈမ်ားအေပၚ ဥပေဒအရ ကန္႔သတ္မႈမ်ား ရွိေနေသာ္လည္း နယ္စပ္ မ်ားမွာေတာ့ ဒါကို တိတိက်က် လိုက္နာက်င့္သံုးမႈ မရွိေပ။ နယ္စပ္ေဒသ ရာဇဝတ္မႈမ်ားႏွင့္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား ႏွိမ္နင္းေရးမွာ လိုအပ္ခ်က္ ရွိေနတာေၾကာင့္ျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္ ထိုေက်ာင္းသားအမႈ ကေတာ့ သာမန္နယ္စပ္ ရွာေဖြေရး ကိစၥမ်ား မွာ ေဆာင္ရြက္ပံုထက္ ေက်ာ္လြန္ေနသည္။ လက္ပ္ေတာ့ကို ဘာေၾကာင့္ ရက္ေပါင္းမ်ားစြာ သိမ္းဆည္း ထားခဲ့ရသလဲ။ လက္ပ္ေတာ့ ထဲမွ ေဒတာမ်ားကို ဘာေၾကာင့္ အျခားတစ္ေနရာ ပို႔ၿပီး စစ္ေဆးခဲ့ ရသလဲ။ ကေလးသူငယ္ ညစ္ညမ္းပံုမ်ား လက္ဝယ္ထားရွိမႈ ကဲ့သို႔ အျခားနည္းပညာ ရွာေဖြမႈမ်ားမွာေတာင္ မလုပ္သည့္ ထူးထူးျခားျခား ေဆာင္ရြက္ မႈေတြ ဘာေၾကာင့္ လုပ္ခဲ့ရသလဲ။

ေနာက္တစ္မႈက ရွီကာဂိုၿမိဳ႕ အို ဟဲယားေ လဆိပ္တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ကြန္ပ်ဴတာ ပ႐ိုဂရမ္မာ တစ္ဦးထံမွ နည္းပညာ ပစၥည္းမ်ားကို နယ္စပ္ လံုၿခံဳေရး ဝန္ထမ္းမ်ားက ၇ ပတ္ၾကာ သိမ္းဆည္း ခဲ့တာေၾကာင့္ တရားစြဲျခင္းျဖစ္ သည္။

ထိုကြန္ပ်ဴတာ ပညာရွင္ကိုမွ ေရြးခ်ယ္၍ ျပႆနာရွာျခင္းက ဘရက္ဒ္ ေလမင္နင္း ေထာက္ခံေရးကြန္ရက္ႏွင့္ ပတ္သက္ေနတာေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟု အမႈမွာ တရားလိုက စြပ္စြဲထားသည္။ ဘရက္ဒ္ေလ မင္နင္းသည္ စစ္ဘက္ ေထာက္လွမ္းေရး သံုးသပ္သူ ဝန္ထမ္း ေဟာင္းတစ္ဦးျဖစ္ၿပီး Wiki Leaks လွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္ ေဖာ္ထုတ္ေရးအုပ္စုထံ စစ္ေရးႏွင့္ သံတမန္ေရး ဆိုင္ရာ စာရြက္စာတမ္း ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ေပးပို႔ခဲ့သည္ဟု စြပ္စြဲခံထားရသည္။

အဆိုပါ တရားစြဲဆိုခ်က္ကို အစိုးရက ပယ္ဖ်က္ခြင့္ေတာင္းခံျခင္း မရွိေၾကာင္း မက္ဆာခ်ဴးဆက္ျပည္နယ္၊ ခ႐ိုင္တရားသူႀကီးက ေျပာသည္။ နယ္စပ္တြင္ လက္ပ္ေတာ့ ရွာေဖြခြင့္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ခိုင္လံုသည့္ သံသယ ျဖစ္မႈ မလိုအပ္ေသာ္လည္း တရားလို ကြန္ပ်ဴ တာပ႐ိုဂရမ္ကို ဥပေဒအရ အခြင့္ အေရးမ်ား ခံစားခြင့္မရွိဟု ဆိုလိုျခင္း မဟုတ္ေၾကာင္း ထိုတရားသူႀကီးက ေျပာသည္။ ဥပေဒေရးပညာရွင္မ်ား ကေတာ့ ဤအမိန္႔ေၾကာင့္ နည္းပညာ ပစၥည္းမ်ားရွာေဖြမႈကို မည္သို႔ ျဖစ္သင့္ေၾကာင္း တရား႐ံုးမ်ားက သတ္မွတ္ ေပးႏိုင္ေတာ့မည္ဟု ေျပာ ေနၾကသည္။

“ခ႐ိုင္တရား႐ံုးကေတာ့ နယ္စပ္ နည္းပညာပစၥည္းရွာေဖြမႈကို သံသယ ျဖစ္စရာအေျခအေန ရွိရွိ၊ မရွိရွိ လုပ္ႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုထားတယ္။ ဒါကေတာ့ ဟုတ္ပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ အေျပာအဆိုခံေနရတာက အစိုးရက ဒီပစၥည္းေတြကို ၄၉ ရက္ၾကာ သိမ္းဆည္းထားတဲ့ အခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေနတာပဲ” ဟု မီရွီဂန္ျပည္နယ္၊ လင္ဆင္းၿမိဳ႕ Thomas M. Cooley Law School မွ ရာဇဝတ္မႈဆိုင္ရာ ဥပေဒႏွင့္ က်င့္ထံုးပါေမာကၡ က ေျပာသည္။

အေကာက္ခြန္ႏွင့္ နယ္စပ္ကာကြယ္ ေရးဌာနသည္ ႏိုင္ငံေတာ္လံုၿခံဳေရးဌာန ၏ ဌာနခြဲျဖစ္သည္။ အေကာက္ခြန္ ႏွင့္ နယ္စပ္ကာကြယ္ေရး ဌာနက ဤကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ အင္တာဗ်ဴး ကိစၥ လက္ခံေတြ႕ဆံုရန္ ျငင္းဆိုသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုဌာနမွ ေျပာခြင့္ရ အမ်ိဳးသမီးက “တစ္ေန႔တျခား နည္းပညာႏွင့္ ပို၍ပတ္သက္လာေနရေသာ ကမၻာ ႀကီးမွာ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံသားေဘး အႏၱရာယ္ကင္းရွင္းေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ ၏ တရားဥပေဒကို ေစာင့္ထိန္းေရးက နည္းပညာပစၥည္းျဖစ္ေစ၊ အျခား ပစၥည္းျဖစ္ေစ ပစၥည္းအားလံုးကို ဥပေဒႏွင့္အညီ စစ္ေဆးႏိုင္မွသာလွ်င္ ေအာင္ျမင္ႏိုင္ ပါမည္။ ႏိုင္ငံေတာ္ လံုၿခံဳေရးဌာနက နယ္စပ္လံုၿခံဳေရး အတြက္ ဥပေဒအရ လိုအပ္သည့္ ေဆာင္ရြက္မႈ မ်ားကို ေဆာင္ရြက္ေန ေသာ္လည္း ခရီးသြားအားလံုး၏ အခြင့္အေရး မ်ားႏွင့္ ပ႐ိုက္ေဗစီမ်ား ကို ေလးစားလိုက္နာ သြားပါမည္” ဟု အီးေမးလ္ႏွင့္ ျပန္ၾကား ထားသည္။

ထိုထုတ္ျပန္ခ်က္က သူတို႔ဌာန ၏ နယ္စပ္ရွာေဖြမႈဆိုင္ရာ မူဝါဒ ကိုလည္း ရည္ၫႊန္းထားေသးသည္။ ထိုမူဝါဒ အရ အရာရွိမ်ားက ပစၥည္း မ်ားကို အခိုက္အတန္႔အားျဖင့္ သိမ္း ဆည္းထားႏိုင္ၿပီး ထိုပစၥည္းတြင္ ပါဝင္သည့္ အခ်က္အလက္မ်ားကို စကားဝွက္ေဖာ္ရန္၊ ဘာသာျပန္ဆို ရန္ႏွင့္ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ရန္တို႔အတြက္ အျခားအစိုးရ ဌာနမ်ားကို အကူအညီ ေတာင္းခံႏိုင္သည္။ အကယ္၍ ခရီး သည္က သူ၏စကားဝွက္ကို မေပးလိုပါက ထိုအခ်က္လက္ ေဒတာမ်ား ကို ဖတ္႐ႈႏိုင္မည့္နည္းလမ္းကို ရွာေဖြရန္အတြက္ အစိုးရက ပစၥည္းကို ေခတၲ သိမ္းဆည္းထားႏိုင္သည္။

ထိုဌာနကခရီးသည္မည္မွ်စစ္ေဆး ခံခဲ့ရသည္ကိုေတာ့ ထုတ္ေျပာသည္။ ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာ ၁ ရက္ မွ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္၊ ဩဂုတ္ ၂၁ ရက္ အထိ ခရီးသည္ေပါင္း ၁၁ ဒသမ ၉ သန္း ထပ္ဆင့္စစ္ေဆးမႈခံယူခဲ့ၾက ရသည္။ ဤရွာေဖြမႈမ်ားအနက္ ၄၈၉၈ ဦးက နည္းပညာပစၥည္းႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည္။ လြန္ခဲ့ေသာ တစ္ႏွစ္ကမူ ထပ္ဆင့္ စစ္ေဆးခံရသူ ၁၂ ဒသမ ၁ သန္းရွိခဲ့ၿပီး ရွာေဖြမႈ ၄ç၇၈၂ ခုက နည္းပညာပစၥည္းႏွင့္ ပတ္သက္ေနသည္။

ထပ္ဆင့္စစ္ေဆးမႈက မည္သည့္ အေျခအေနေၾကာင့္ ျပဳလုပ္ရသည္ ကို လူထုသိရွိႏိုင္ေအာင္ သတင္း ထုတ္ျပန္မႈ မရွိသေလာက္ နည္းပါး ေသာ္လည္း သူတို႔ လက္ပ္ေတာ့ မ်ားကို စစ္ေဆးခံခဲ့ရသူမ်ားက ထိုစစ္ ေဆးမႈမ်ားသည္ ပညာေရး၊ သတင္း သမားျဖစ္မႈႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအရ ပတ္သက္မႈမ်ား စသည့္အေၾကာင္း တရားမ်ားေၾကာင့္ စစ္ေဆးခံခဲ့ရ သည္ဟု ေျပာၾကသည္။

သတင္းမွတ္တမ္း ႐ုပ္ရွင္ဒါ႐ိုက္တာႏွင့္ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္ မက္အာသာ သုေတသန ဆုေၾကးေငြ ရရွိထားသူက သူမ၏ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသို႔ အျပန္ခရီး မွာ အႀကိမ္ေပါင္း ၄ဝ ေက်ာ္ ေခတၲ ထိန္းသိမ္းခံ ခဲ့ရေၾကာင္း ေျပာသည္။ ႏိုင္ငံျခားတြင္ တက္ေရာက္ခဲ့ေသာ အစည္းအေဝးမ်ား အေၾကာင္း၊ ေမး ျမန္းခံရတာ၊ သူမ၏ ခရစ္ဒစ္ကတ္ ႏွင့္ မွတ္စုေတြ ကို မိတၲဴကူးယူျခင္း ခံရတာေတြ ရွိခဲ့ၿပီး တစ္ႀကိမ္မွာ သူမ၏ လက္ပ္ေတာ့၊ ကင္မရာႏွင့္ ဖုန္းတို႔ကို ၄၁ ရက္တိတိ သိမ္း ဆည္းခံခဲ့ရဖူးသည္။

ထိုသို႔ စစ္ေဆးေမးျမန္း ခံေနရစဥ္ သူမေရးသားခဲ့ဖူးသည့္ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ေၾကာင့္ သက္သာခြင့္ရရွိ ခဲ့ေၾကာင္း သူမက ေျပာသည္။ ထို ေဆာင္းပါးကို ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္ ဧၿပီလက ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ မည္သို႔ျဖစ္ေစ သူမ၏ သုေတသန လုပ္ငန္းစာရြက္ စာတမ္းမ်ား တစ္ေပြ႕တစ္ပိုက္ႏွင့္ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ေနရမွာ စိုးတာေၾကာင့္ သူမ၏ ေနာက္ဆံုး ႐ိုက္ကူးသည့္ ႐ုပ္ရွင္ကားကို ဥေရာပမွာပင္ တည္းျဖတ္လိုက္ေတာ့သည္။ (အၾကမ္းဖက္မႈ တိုက္ဖ်က္ေရး အေၾကာင္း ႐ိုက္ကူးထားသည့္ ထို တတိယတြဲ ဇာတ္လမ္းက ျပည္တြင္း ႏိုးၾကားမႈရွိေရးကို အေျခခံ႐ိုက္ကူး ထားျခင္းျဖစ္သည္။)

ထို႐ုပ္ရွင္ဒါ႐ိုက္တာ အမ်ိဳးသမီးလိုပင္ နယ္စပ္တြင္ျပႆနာ အၿမဲတက္တတ္သူက ပထမ တရားစြဲဆိုမႈမွ ပါရဂူ သင္တန္းသား ေက်ာင္းသားပင္။ ထို႔ေၾကာင့္ သူ၏ ခရီးသြားသည့္နည္းကို ေျပာင္းလိုက္ရသည္။ ကေနဒါမွ အေမရိကန္သို႔ ျပန္လည္ဝင္ေရာက္ရာတြင္ လက္ပ္ေတာ့ထဲ၌ ေဒတာပါသည္ ဆို႐ံုထည့္ ကာ ကားတစ္စီး ငွား၍ ျပန္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ နယ္စပ္တြင္ ၾကန္႔ၾကာမႈေၾကာင့္ ရထားေနာက္တစ္စင္း ထပ္ေစာင့္ရသည့္ ဒုကၡက လြတ္သြားသည္။ သို႔တိုင္ အေမရိကန္ သို႔ ျပန္တိုင္း သူ႔အား ရတက္မေအးရွိေအာင္ လုပ္ၾကတာကိုေတာ့ ခံတုန္းပင္။

သူက ရာဇဝတ္မႈမကင္းတာ ဘာမွမလုပ္ဖူးပါဟုဆိုသည္။ သူလို လူမ်ိဳးပင္ ဤမွ်ျဖစ္ေနသည္ဆိုလွ်င္ ေတာ့ ရာဇဝတ္မႈ ရာဇဝင္တစ္ခုခု ရွိေနသူမ်ားဆိုလွ်င္ေတာ့ မွန္၏။ ရာဇဝတ္မႈ သံသယ အျဖစ္ခံရသည္ ဆိုပါကလည္း ထိုရာဇဝတ္မႈ သံသယက ေနာက္ေၾကာင္း ရာဇဝင္ႏွင့္ ပတ္သက္ေနတာမ်ိဳးျဖစ္ေနႏိုင္ပါသည္။ နယ္စပ္မွာ လက္ပ္ေတာ့ အရွာခံရသည့္ ခရီးသည္တစ္ဦးက သူ႔ေနာက္ ေၾကာင္းရာဇဝင္ေၾကာင့္ဟု ထင္ေနသည္။ သူ႔တြင္ ကေလးသူငယ္ ဆိုင္ရာ ျပစ္မႈတစ္ခု ရွိသည္။ သူ ၁၇ ႏွစ္အရြယ္က ၁၅ ႏွစ္အရြယ္တစ္ဦး ႏွင့္ ခ်စ္သူထားမိ တာေၾကာင့္ လိင္မႈက်ဴးလြန္သူ မွတ္တမ္းဝင္ ျဖစ္သည္။

အမ်ားအားျဖင့္ ကံကြက္က်ား ၍ အစစ္ေဆးခံရျခင္း အေၾကာင္းကို မည္သည့္ ခရီးသည္မွ် ဂဃနဏ မသိၾကေပ။

Ref: Border Agent’s Power to Search Devices Is Increasing Challenges in Court
ျမန္မာအင္ဒီပဲန္ဒင့္ ဂ်ာနယ္